Zwyczaje i obrzędy śmierci i pochówku związane są z ważnymi momentami w życiu człowieka. Poprzez zwyczaje związane ze śmiercią i pochówkiem ludzie realizują inne, nie mniej ważne relacje. Podczas obyczajów nawiązują kontakt ze światem zmarłych. Centralne miejsce w stawce śmierci zajmują sny. Chrześcijanie i muzułmanie w Bułgarii wierzą, że śnienie o bólu zęba lub usunięciu zęba nie wróży nic dobrego. Jeśli ząb jest przedni, grozi to bardzo bliskiej osobie, a jeśli tylny – bardziej odległemu krewnemu. Najbardziej popularne jest przekonanie, że jeśli kura wrzeszczy jak kogut, to wkrótce w domu będzie śmierć.
Zwyczaje i obrzędy przy wystąpieniu śmierci
Na przejście między życiem a śmiercią wskazuje wyrażenie bere soul. Opieka nad zmarłym zaczyna się nawet wtedy, gdy jest on w agonii, czyli jeszcze przed wystąpieniem śmierci. Powszechne jest przekonanie, że człowiek dobry umiera łatwo i szybko, a zły przeżywa długotrwałą agonię. Opieka sprawowana przez bliskich nad umierającym nie ma na celu przywrócenia życia, ale zakończenie cierpienia. Czasami przejście z życia do śmierci nie może nastąpić, tzn. cierpienie trwa bez możliwości jego usunięcia. Na takie niebezpieczeństwo narażeni są przede wszystkim grzesznicy. W takich przypadkach bliscy umierającego przestrzegają pewnych zakazów i wykonują różne czynności rytualne. Najbardziej rozpowszechniony jest zakaz płaczu i hałasowania przy umierającym. Ludzie wierzą, że słyszy on krzyki i to zapobiega jego śmierci, czyli dalej cierpi. Usta i twarz są zwykle zwilżane wodą, aby złagodzić ból.
Uważa się, że Azrael przychodzi, aby zwabić duszę umierającego. Po pewnym czasie (zwykle 40 dni) dusza zmarłego opuszcza świat żywych i przechodzi na tamten świat. Śmierć ogłasza się śpiewając „hodżę”, zwaną „sele”. Zmarły musi mieć zamknięte oczy. Robi to ktoś z krewnych.
Bezpośrednio po śmierci rozpoczynają się przygotowania do kąpieli. Liczba kąpiących się nie jest dokładnie ustalona. Ich płeć musi jednak odpowiadać płci zmarłego – wśród muzułmanów zmarłych mężczyzn kąpie hodża. Muzułmanie nigdy nie kąpią zmarłych w domu. Obecnie czynność ta wykonywana jest w meczecie w specjalnym pomieszczeniu. Podczas kąpieli zmarłych przestrzega się ustalonego porządku – najpierw myje się twarz, dłonie i stopy, a następnie ciało. Taka kolejność kąpieli nazywana jest „aptami”. Muzułmanie nie ubierają zmarłego w ubrania, zwłoki zawijane są w białe płótno. Biała tkanina używana do pochówku nazywa się „keffin”. Zawiniętego zmarłego bandażuje się w 3 miejscach/głowa, pas i nogi/ lub w 2 miejscach/głowa i nogi/. Zazwyczaj owija się nim tego, który się wykąpał. Zmarłego układa się na specjalnych noszach – „tabut”, które przechowuje się w meczecie. Na koniec przykrywa się tabut i zmarłego zielonym płótnem.