Region, który opisany został w artykułach, jest niejako nałożeniem różnych obszarów – geologicznych, państwowych, etnologicznych, czy historycznych. Zwyczajowo dzieli się go na trzy części: Zachodnie, Środkowe i Wschodnie lub też Gorajskie, Tomaszowskie i Rawskie. Teren ten, ze względu na swój przygraniczny charakter – posiada charakterystyczne cechy mieszania kultur. Popatrzmy więc na niego pod różnymi kątami.
Geologicznie Roztocze to pasmo wzgórz, o długości 180 km, szerokości 20 km, rozciągające się od Kraśnika po Lwów. Przytoczę tu opis ze „Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” z 1881 roku: (wzgórza) „łączące się nad Kotliną Lwowską wyniosłym upłazem z zachodnim stokiem Gołogór. Pasmo to zaczynające się w okolicach Zamarstynowa i Kleparowa pod Lwowem ciągnie się na wysokości ok. 380m ku płn.zach. do Magierowa, a stamtąd dalej w równej prawie odległości od Bugu i Sanu do Potylicz, Werchratę i Bełżec. Tworzy ono dział wodny Bugu i Sanu. Główny grzbiet Roztocza ma postać wydłużonej a wąskiej wyżyny, nad którą wznoszą się odosobnione garby. Ku wschodowi odrywają się od głównego pasma tylko dwie dłuższe, niskie ciekliny i posuwają się za biegiem Pełtwi i Jaryczówki aż po Zadwórze i Milatyn. Od góry Haraj nad Żółkwią dalej ku północy odrzyna się już wschodni blok Roztocza stromiej, a poprzedzielany jest w wielu miejscach głębokimi dolinami i parowami o bokach skalistych i o dnie zasypanym wielkimi złomami piaskowca. Pochyłość zachodnia jest o wiele łagodniejsza, rozgałęzia się szeroko piaszczystymi i lesistymi pagórkami, które sięgają gdzieniegdzie aż do samego brzegu Sanu”1.
O ile stan geologiczny, ze swej natury, nie ulegał przekształceniom i pozostaje taki sam, o tyle historycznie region ten co chwile posiadał inną przynależność administracyjną. W X wieku część tych ziem znajdowała się w obrębie Grodów Czerwieńskich, pod panowaniem Mieszka I. Grody te, znajdujące się na pograniczu Polski i Rusi stały się przedmiotem sporów księcia Mieszka I, a następnie króla Bolesława Chrobrego i książąt ruskich: Włodzimierza, następnie Jarosława i Mścisława. W XI wieku, po rozpadzie Rusi Kijowskiej obszar ten stał się częścią Księstwa Halicko- Włodzimierskiego. W XII wieku wyodrębniły się tu księstwa Bełskie i Przemyskie. W wiekach XII i XIV, po najeździe tatarskim, ziemie te przechodziły kilkukrotnie, na zmianę, pod panowanie Wielkiego Księstwa Litewskiego, Królestwa Polskiego i znów Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1462 roku Księstwo Bełskie zostało inkorporowane do Korony, uzyskując status województwa w prowincji Ruś Czerwona. W tej formie przetrwało do I rozbioru Polski2. Po pierwszym rozbiorze ziemie te w przeważającej większości znalazły sie w zaborze Austriackim. Kolejne rozbiory nie wpłynęły na granice w tym terenie. Dopiero w czasie utworzenia Księstwa Warszawskiego i powiększania jego terytorium, włączono do niego mały fragment ziem Roztocza, leżący w okolicy Zamościa. Po ustaleniach Kongresu i utworzeniu Królestwa Polskiego granica na południowym wschodnie przebiegała pomiędzy Tomaszowem Lubelskim a Bełżcem, gdzie do dziś stoi słup graniczny z czasów zaborów. Po I wojnie światowej, w 1919 r. odrodziła się Rzeczypospolita, obejmując w swych granicach całe Roztocze. Nie na długo jednak, ponieważ w czasie II wojny światowej znów przez Roztocze przebiegła granica, tym razem Rosji i Niemiec. W 1941r całe Roztocze włączono do „Wielkiej Rzeszy”, natomiast w 1944 roku teren ten został całkowicie przejęty przez Rosjan. Po zakończeniu wojny nową granicę Polski poprowadzono na wschodzie na linii Bugu. Przebiec granic ustalony w latach 1945 i 1951 obowiązuje do dziś, a Roztocze znajduje się na terenie dwóch państw: Polski i Ukrainy.
1 W. Łysiak, Roztocze, Historia i kultura I, Tomaszów Lubelski, Lubaczów, 2011
2 E. Okoń, Historia i kultura I, Tomaszów Lubelski, Lubaczów, 2011