Το θέατρο και η πόλη: “η ίδια η πόλη γίνεται θέατρο”
Στην ένδοξη Αθήνα του 5ου αιώνα, οι γιορτές αποτελούσαν αναπόσπαστο μέρος της ζωής των πολιτών, καθώς λάμβαναν χώρα αρκετές φορές το χρόνο και περιλάμβαναν θυσίες, πομπές και διαγωνισμούς χορού και μουσικής. Οι γιορτές αυτές χρηματοδοτούνταν από την πόλη-κράτος και τους πλούσιους πολίτες, καθώς ήταν ένας τρόπος για να κερδίσουν την εύνοια του λαού.
Οι Πεισιστρατίδες ήταν αυτές που καθιέρωσαν τους πρώτους δραματικούς αγώνες με έπαθλο στα Διονύσια. Η πρώτη τραγική παράσταση έλαβε χώρα στο πλαίσιο των Μεγάλων Διονυσίων γύρω στο 534 π.Χ. Ο Περικλής εμπλούτισε περαιτέρω τις εορταστικές εκδηλώσεις προσθέτοντας επιπλέον μουσικούς διαγωνισμούς. “Οι πολίτες είχαν τη δυνατότητα να βιώσουν τον εαυτό τους στο πλαίσιο της συνύπαρξής τους”, καθώς συμμετείχαν όλοι μαζί στις τελετές ως ομάδα και ταυτόχρονα ο καθένας ως άτομο.
Μία από τις μεγαλύτερες εκδηλώσεις ήταν τα Μεγάλα Διονύσια. Πραγματοποιήθηκαν στο κέντρο της πόλης στα τέλη Μαρτίου. Υπήρχαν επίσης τα αγροτικά Διονύσια που λάμβαναν χώρα τον Δεκέμβριο. Όπως φανερώνει το όνομά τους, η γιορτή αυτή ήταν αφιερωμένη στον θεό Διόνυσο και αρχικά υποστηρίχθηκε από τον Πεισίστρατο για πολιτικούς λόγους. Η θεότητα αυτή ήταν αποδεκτή κυρίως από τα κατώτερα λαϊκά στρώματα και έτσι οι τύραννοι χρησιμοποιούσαν αυτές τις γιορτές για πολιτικές σκοπιμότητες, καθώς οι ίδιοι τάσσονταν κατά της αριστοκρατίας και υπέρ του απλού λαού, ο οποίος ήταν περιθωριοποιημένος και επεδίωκε να αποκτήσει ίσα δικαιώματα με την αριστοκρατία. Με τη γιορτή του Διονύσου, οι προσπάθειες αυτές ενισχύθηκαν. Με άλλα λόγια, οι Πεισιστρατίδες δημιούργησαν τα Μεγάλα Διονύσια για να έρθουν πιο κοντά στον αγροτικό πληθυσμό που ήταν ο κύριος υποστηρικτής τους. Ταυτόχρονα, ενισχύθηκε η αίσθηση της συλλογικότητας, καθώς οι κατώτερες τάξεις συγκεντρώθηκαν όλες μαζί σε μια γιορτή αφιερωμένη στον θεό που υποστήριζαν και συνυπήρχαν σε έναν κοινό λατρευτικό σκοπό. Αυτή η συλλογικότητα ήταν ένα από τα πρώτα βήματα προς τη μετάβαση στη δημοκρατία. Παρόμοιες κινήσεις έγιναν από τυράννους σε ολόκληρο τον ελληνικό χώρο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ελληνική
Vernant Jean-Pierre, “Εντάσεις και αμφιλογίες στην αρχαία ελληνική τραγωδία”, στο: Jean-Pierre Vernant και Pierre Vidal-Naquet, Μύθος και τραγωδία στην αρχαία Ελλάδα, μτφ. Στέλλα Γεωργούδη, τμ. 1, 2 τμ., 2η., Ζαχαρόπουλος, Αθήνα 1988
Meier Christian, Η πολιτική τέχνη της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, επιμ. Μαρία Ιατρού, μτφ. Φλώρα Μανακίδου, Καρδαμίτσα, Αθήνα 1997.
Vernant Jean-Pierre, “Οιδίπους, ο σύγχρονός μας;”, στο: Ανάμεσα στον μύθο και την πολιτική, μτφ. Μ.Ι. Γιόση, Σμίλη, Αθήνα 2003.